زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

حکم اضرار (قرآن)





اضرار و ضرار به معنى زیان رسانیدن تعمدى است، در قرآن کریم در موارد متعددی بحث اضرار بیان شده است، از جمله در مورد زنان مطلقه، فرزندان طلاق، شاهد و کاتب معاملات.


۱ - اضرار به فرزندان



«... لاتضار ولدة بولدها ولا مولود له بولده...؛...نه مادر (به خاطر اختلاف با پدر) حق ضرر زدن به کودک را دارد، و نه پدر ...»

۲ - اضرار به شاهدان



«... اذا تداینتم بدین... فاکتبوه... ولا یضار کاتب ولا شهید وان تفعلوا فانه فسوق بکم...؛...هنگامی که بدهی مدت داری (به خاطر وام یا داد و ستد) به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید!... و نباید به نویسنده و شاهد ، (به خاطر حقگویی،) زیانی برسد (و تحت فشار قرار گیرند)! و اگر چنین کنید، از فرمان پروردگار خارج شده‌اید...»

۳ - اضرار به زنان



اضرار و ایجاد مضیقه، برای زنان مطلقه، جایز نیست: «واذا طـلقتم النساء فبلغن اجلهن فامسکوهن بمعروف او سرحوهن بمعروف ولا تمسکوهن ضرارا لتعتدوا ومن یفعل ذلک فقد ظـلم نفسه...؛و هنگامی که زنان را طلاق دادید، و به آخرین روزهای عده رسیدند، یا به طرز صحیحی آنها را نگاه دارید (و آشتی کنید)، و یا به طرز پسندیده‌ای آنها را رها سازید! و هیچ گاه به خاطر زیان رساندن و تعدی کردن، آنها را نگاه ندارید! و کسی که چنین کند، به خویشتن ستم کرده است...»
«اسکنوهن من حیث سکنتم من وجدکم ولا تضاروهن لتضیقوا علیهن...؛آنها (زنان مطلقه) را هر جا خودتان سکونت دارید، و در توانائی شما است، سکونت دهید، و به آنها زیان نرسانید تا کار را بر آنان تنگ کنید (و مجبور به ترک منزل شوند) ...»

۳.۱ - احکام زنان مطلقه


دقت و ظرافتی که در بیان احکام زنان مطلقه و حقوق آنها در آیات فوق به کار رفته، و حتی بسیاری از ریزه کاریهای این مساءله، در آیات قرآن ، که در حقیقت قانون اساسی اسلام است، بازگو شده، دلیل روشنی است به اهمیتی که اسلام برای نظام خانواده و حفظ حقوق زنان و فرزندان قائل است، از طلاق تا آنجا که ممکن است جلوگیری می‌کند، و ریشه‌های آن را می‌خشکاند، اما هرگاه کار به بنبست کشید و چاره‌ای جز طلاق و جدائی نبود، اجازه نمی‌دهد، حقوق فرزندان و یا زنان در این کشمکش پایمال گردد، حتی طرح جدائی را طوری می‌ریزد که امکان بازگشت غالبا وجود داشته باشد، دستوراتی همچون امساک به معروف و جدائی به معروف و نیز عدم زیان و ضرر و تضییق و سخت گیری نسبت به زنان، و همچنین مشاوره شایسته برای روشن ساختن سرنوشت کودکان، و مانند اینها که در آیات فوق آمده است، همگی گواه بر این معنی است.
اما متاءسفانه عدم آگاهی بسیاری از مسلمانان از این امور، و یا عدم عمل به آن در عین آگاهی، سبب شده است که در هنگام جدائی و طلاق مشکلات زیادی برای خانواده‌ها و مخصوصا فرزندان، به وجود آید، و این نیست جز به خاطر اینکه مسلمانان از چشمه فیض بخش قرآن دور ماندند. مثلا با اینکه قرآن با صراحت می‌گوید: زنان مطلقه نباید در دوران عده از خانه شوهر بیرون روند و نه شوهر حق دارد آنها را بیرون بفرستد، کاری که اگر انجام شود، امید بازگشت غالب زنان به زندگی زناشوئی بسیار زیاد است، اما کمتر زن و مرد مسلمانی را پیدا می‌کنید که بعد از جدائی و طلاق به این دستور اسلامی عمل کند، و این راستی مایه تاءسف است.

۴ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۲۳۳.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۸۸.    
۳. طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۶۱.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۸۹.    
۶. طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۶۶۷.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۳۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۷۸.    
۹. طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۵۵.    
۱۰. طلاق/سوره۶۵، آیه۶.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۵۱.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۵۳۱.    
۱۳. طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۴، ص۲۴۷.    
۱۴. فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۲۲۳.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۷.    
۱۶. حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۳۶۲.    
۱۷. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۸، ص۲۰۷.    


۵ - منبع


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم اضرار ».    



رده‌های این صفحه : اضطرار | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.